KỶ NIỆM LAO CHẢI

Từ lâu lắm rồi, kể từ biết mộng mơ tôi đã ao ước. Ước ao được đi đến Nghĩa Lộ một lần để được ngủ đêm ở nơi ấy rồi nghe tiếng róc rách của những nguồn nước chảy suốt đêm ngày từ khe núi xuống thị trấn miền núi này.
Rồi mẹ tôi kể, Nghĩa Lộ -Mường Lò đẹp lắm, có nhà thờ rất đẹp, có câu hát mời của các cô gái Thái trong trang phục dân tộc ngày hội, áo chẽn trắng, hàng khuy bạc trên thắt lưng thổ cẩm xanh lục, váy dài thướt tha, cầm tay các chàng trai nhảy xung quanh đống lửa.

"Đêm Mường Lò, trăng lên dần, chiêng trống bập bùng,

Vào đây anh, cầm tay em, múa xòe cùng em, xòe cùng em...

Đừng để em cô đơn một mình..."

Mẹ bảo quê mẹ "Yên Bái" tết đến là nấu xôi bằng thứ nếp Tú Lệ. Gạo nếp Tan Lả Tú Lệ chẳng cần phải thêm đỗ, thêm dừa cho đậm đà mùi vị. Chỉ xôi gạo không thôi mới thấy hết sự mộc mạc của núi rừng, sự tinh túy của trời đất.
Truyền thuyết kể rằng: Ngày xưa, có một tộc người Thái được tiên hiện lên cho một vốc thóc quý và dặn rằng phải tìm được mảnh đất phù hợp thì thóc quý mới mọc và cho nhiều gạo dẻo thơm. Người Thái hành trình đi khắp vùng Tây Bắc, đến nơi nào thấy đất tốt cũng gieo trồng thử nhưng hạt thóc không nảy mầm. Không nản chí, người Thái vẫn tiếp tục đi. Đến chân đèo Khau Phạ, họ xuống suối Mường Lùng uống nước, thấy dòng nước mát trong và ngọt lịm, đất trong thung lũng tươi tốt lạ lùng. Gieo hạt giống xuống thấy nảy mầm xanh tốt và cho gạo dẻo thơm. Thế là người Thái dừng lại, cất nhà dựng bản và trồng lúa nếp từ thuở ấy...

Mùa vàng Tây Bắc

Rồi lớn lên, thấy nhiều anh chị kể về những câu chuyện lên Tây Bắc xem con gái Thái tắm tiên. Con gái Thái da trắng như hoa ban, uyển chuyển với những đường cong tuyệt mỹ. Con gái Thái dịu dàng, hiền thục...

Mới nghe có vẻ như thô lậu và phàm tục, nhưng với những người đã từng ở Tây Bắc, hoặc am hiểu văn hóa Thái thì cảnh con gái Thái tắm tiên như là một nghệ thuật và là một phần không thể tách rời trong văn hóa Thái. Nếu thiếu cảnh trữ tình, nên thơ ấy, suối ngàn Tây Bắc sẽ kém đi vẻ lung linh huyền ảo. Tây Bắc sẽ phần nào kém đi vẻ đẹp dung dị nhưng vô cùng lãng mạn, nên thơ.

Thế rồi bước chân cứ rộn ràng, cứ có dịp là đi Tây Bắc, nhưng đi rồi đi mãi chỉ thấy những em bé cưỡi Trâu về bản trong chiều tà. Những lớp học lưa thưa vách liếp. Những cháu mần non mũi xanh lè chân đất. Cậu bé H'Mông bụng phanh trong cái rét của núi rừng.
Thế là thôi, huyền thoại tắm tiên có lẽ không phải dành cho mình. Một huyền thoại khác đã nhen nhóm trong trái tim bé nhỏ của mình - là những chuyến hàng - là những chiếc áo ấm hơn hay đôi dép, cái cặp sách - trang vở trắng cho các em. Là những giọt nước nguồn trong mát cho các em sinh hoạt thay vì tiếng róc rách của suối nguồn hàng đêm quanh thị xã Nghĩa Lộ từng ao ước ngày nào. Và nhiều nữa những ước mơ còn đang ấp ủ!

Huyền thoại tắm tiên với tôi giờ là đây.
(Em bé này tắm tiên khi nhiệt độ trời là 11độC, ngày 18/12/2011)

Ánh mắt này cũng là huyền thoại

Hàng ngũ tề chỉnh nhưng những đôi chân trần và manh áo mỏng.

Tôi đã đam mê Tây bắc từ đấy. Nhiều chuyến đi lắm, nhưng riêng Lao Chải thì có 04 lần đến nơi đây. Thời trai trẻ cũng đã từng ước mơ lên với La Pán Tẩn - Lao Chải "Thuộc Mù Cang Chải" để được đi và xem tận mắt thế nào là "Nơi lễ hội của ruộng bậc thang Tây Bắc". Nhưng 04 lần đi này lại tạm quên đi điều đó, lên với các em thơ và người dân H'Mông nơi này.

Chuyến thứ nhất là chuyến xe thồ để chuyển hàng từ thiện cho trẻ em cả xã Lao Chải giúp một chương trình thiện nguyện, lần đó cũng vui và nhiều kỷ niệm. Mình bị ngủ quên mặc dù xe đã chất dầy hàng tối hôm trước, làm ảnh hưởng đến gần 50 chiếc xe cùng đoàn, nhưng rồi mọi việc cũng thành công tốt đẹp.

Chiếc xe thồ lưng đèo Khau Phạ bên cô gái H'Mông.

Chuyến thứ hai là sau khi thành lập "Cơm thịt" bên bác Tuấn. Bác Tuấn bảo lúc này là lúc cần phát triển thêm nhiều điểm "Cơm thịt" thế là mình nghĩ ngay tới Lao Chải. Thế là bảy con người lại khởi hành lúc nửa đêm để kịp vượt Khau Phạ và 300km đường đất cho kịp bữa cơm trưa của các con tiểu học Lao Chải. Thế là "Cơm thịt" lại lo được cho 60 em nội trú dân nuôi từ ấy.

Từ sau bữa cơm này các con gặp "Cơm thịt"

Sau chuyến đi thứ hai về nhà, Xúa - hiệu trưởng Lao Chải lại gọi cho mình, nói "Anh ơi, có người cho Lao Chải 07 bộ máy vi tính đã qua sử dụng, anh lên được thì chuyển lên cho Lao Chải giùm em". Vậy là chuyến đi thứ ba được thành lâp. Một mình mình chuyển 07 bộ máy lên đó thì hoài của quá, đằng nào cũng một công. Đang lăn tăn thì gặp một nhóm các Bác sỹ viện Lão khoa TƯ. Ok, có thêm thuốc - sách truyện và quần áo cho các con rồi. Lên đường nào và được một lần vượt Khau Phạ trong dò dẫm của sương mù đặc quánh như kem. Chuyến đi của giao thừa 2011 - 2012.

Các em thơ Lao Chải tiếp khách trong ngày nghỉ tết dương lịch

Và gần đây nhất, vừa xuống xe sau chuyến đi thăm một trung tâm bảo tr[j trẻ em ở Huế, một anh bạn gọi điện giục giã "Gặp nhau ngay! Có một số bạn bè muốn tặng quà tết cho bà con và các em nhỏ miền núi". Mệt quá, nhưng không thể chối từ bởi Xéo Dì Hồ "thuộc Lao Chải" có hơn 500 em thơ và những bà con H'Mông đang cần lắm những chiếc áo ấm, những đôi dép, gói bột ngọt để các con đón tết Nhâm Thìn thêm ấm áp. Thế là 12 người và hàng hóa được xuất phát trong đêm chực chỉ Tây Bắc sau khi khẩn trương mua sắm thu gom.

Mai là tết Ông Công - Ông Táo rồi, có áo ấm thêm rồi.

Chưa hết đâu thưa các bạn. Xéo Dì Hồ vẫn đang thiếu nước sạch, lại sẽ còn lên đây. Con đường đất đá cheo leo lỏn nhỏn dài gần 8km mà chỉ có bạn Thủy - "Sống thật chậm" mới có thể lột tả hết sự kinh hoàng như sau:

"Thói thường, khi sợ hãi thì ai cũng nhắm tịt mắt lại, nhưng tôi vừa thử nhắm mắt lại cho đỡ sợ đã phải mở choàng mắt ra vì một nỗi sợ còn lớn hơn: nhắm mắt nhỡ văng xuống vực thì biết đằng nào mà bám. Cái xe nhảy chồm chồm trên dốc đá hẹp, những hòn đá lớn bé trơn nhẫy lổn nhổn trên đường như những cái bẫy chỉ chực chờ bánh xe cán sượt qua. Một bên là khe sâu, một bên là vực thẳm, nghĩa là nếu xe đổ, ta chẳng có cơ may ngả về bên nào để tìm cơ hội sống sót cao hơn. Trước lúc đi chồng tôi có dặn mang mũ bảo hiểm khi nghe có đoạn đi xe máy vào trường, tôi luýnh quýnh vì giờ khởi hành thay đổi sớm lên nên quên béng. Ngồi trên chiếc xe máy đó tôi thực nghĩ, cần gì mũ cơ chứ, ngã xe ở đây thì có mặc áo giáp cũng nhừ xương chứ đừng nói đến đội cái mũ bảo hiểm con con…"

Có lẽ vì con đường ấy mà chúng tôi sẽ thêm quyết tâm mang lên đây một bể nước xây khoảng 8m3. Xéo Dì Hồ lại hẹn tôi và hẹn các bạn trong một huyền thoại Tây Bắc!

Mời các bạn đến với Tây Bắc!